Erozyon Nedir? Nasıl Oluşur? Çeşitleri Nelerdir?

Erozyon toprağın aşınması olarak bilinir. Toprağı koruyan bir örtü vardır. Bu örtüden mahrum kaldığı zaman, sudan dolayı ve rüzgarında vermiş olduğu etki ile aşınmaya uğrar.

Toprak olduğu yerden başka bir yere taşınır. Bu olaya erozyon denir.

Erozyon Nedir?

Erozyon nedir, sorusu zaman zaman araştırılır. Aşınımın bir diğer ismi erozyondur. Yeryüzünde bilindiği üzere kayaçlar bulunur. Akarsuya bağlı olarak ya da başka faktörlerden dolayı, yıpranma olur. Yerinden kopar, başka yere taşınır ya da erir.

Erozyon tam olarak bu olaydır. Oluşumun en büyük sebeplerden biri, rüzgâr ve akarsulardır. Erozyon ile beraber özellikle bitki örtüsünün yeterli olmadığı durumlarda görülür.

Bunun dışında arazinin eğimi, iklim, toprağın özelliği ya da bitki örtüsü gibi sebepler, doğal erozyonu meydana getirir. İnsanlar ile alakalı olarak doğada oluşan tahribatlar ise yapay erozyona sebep olur. Çok ciddi bir doğa olayıdır.

Erozyon Nasıl Oluşur?

Erozyon nasıl oluşur, bilmek gerekir. Toprağın çeşitli faktörlere bağlı olarak, bir yerden başka bir yere sürüklenmesi durumudur. Akarsular ya da selden dolayı oluşan sular, buna ek olarak rüzgâr gibi dış faktörler, toprağı aşındırır ve erozyona sebep olur.

Özelikle çok yağış alan yerlerde, erozyon çok olur. Yeryüzünde su akışı, toprak örtüsü ve bitki örtüsü dengeli bir şekildedir. Bu doğal bir dengedir. Bu doğal denge bozulduğu zaman, yeryüzü dış kuvvetler tarafından aşınır ve doğal erozyon oluşur.

Bu oluşum, insanlara ya da çevreye herhangi bir zarar vermez. Doğal erozyon da çok yavaş bir şekilde, toprak üstten aşınır ve yerine alttan yeni toprak çıkar. Doğal erozyonda toprak örtüsü yerinde kalır ve yenilenir. Bundan dolayı, insanlar için herhangi bir zararı yoktur.

Bitki örtüsü tahribatı yapay toprak kaymasına sebep olur ve bu da hem çevreye hem de insanlara zarar verir. Erozyon nasıl oluşur özelinde insanlardan kaynaklı olan, doğal dengenin bozulması ile alakalı bir durumdur.

İnsanlar bazı olumsuz girişimlerde bulunduğu sürece, doğal denge de sürekli olarak bozulma görülür. Toprak kaymasının hızlanma sebeplerinden biri de bu yanlış girişimlerdir. Bu olaylara bağlı olarak, toprak örtüsü giderek daha da İnce bir hal alarak, zaman içinde ne yazık ki yok olur.

Böylelikle yüzeylerde kayalar, daha çok görülür. Dünyada genel olarak bakıldığında, ülkemiz toprak kaymasının en fazla görüldüğü ülkelerden biridir. Toprakların büyük bir kısmı, farklı oranlarda toprak kaymasına uğramıştır.

Türkiye’de bu bakımdan ciddi oranda bir erozyon istatiği vardır. Kuzey Amerika’nın 6, Avrupa’nın ise 17 katıdır. Bu da ciddi bir organdır. Türkiye’de erozyon önlemleri, önemli konular arasında yer alır.

Erozyon Çeşitleri Nelerdir?

Toprak kayması toprağın üst kısmında başlar ve bu şekilde devam eder. Tam ismi toprak erozyonu olarak bilinir. Erozyon nedenleri açısından toprağın en verimli olan ve organik madde bakımından zengin olan bölümü, üst bölümdür.

B Horizon’u açığa çıktığı için, toprağın verimli üst kısmı ve toprağı tutan bitki kalmaz. Bu durumda daha da artış gösterir. Erozyonun nedenleri, oluşum şekillerine göre çeşitlere ayrılır.

Erozyon çeşitleri; jeolojik, hızlandırılmış erozyon olarak tanımlanır. Jeolojik ve doğal erozyondur.

Jeolojik Erozyon; Doğal düzene uyarak meydana gelen erozyona, doğal yani ekolojik ismi verilir.

Bu erozyon neden olur merak edilir. Doğal erozyon da hiçbir yapay dış etki olmaz. İnsanların yaptığı olumsuz girişimlerle de alakalı değildir.

Erozyon neden olur açısından Jeolojik Erozyon oluşumu, farklı sebeplere bağlıdır.

Genel olarak;

Yağış
Sıcaklık
Eğim
Bitki örtüsü

gibi faktörler çok etkilidir. Havanın ısınması ile birlikte oluşan kar suyu ve yağmur suyu gibi faktörler, erozyona sebep olur. En çok donma ve çözünme olaylarında görülür. Toprak böyle durumlarda bulunduğu yerden, aşağılara doğru taşınır.

Yine farklı bir ifade ile tanımlamak gerekirse, doğal yani jeolojik erozyon, kayaların farklı şekillerde ayrışması sonucunda oluşur. Kayalar parçalanır ve ufalır. Aynı zamanda toprak oluşumu gerçekleştirir ve oluşan toprak, bulunduğu yerden taşınır.

Toprağın oluşumu, bilindiği üzere uzun yıllar alır. Zamanla dış faktörlerin etkisi ile kendiliğinden taşınır. Bu aslında doğal bir döngüdür ve insanlara zararı olmaz. Aynı şekilde çevre açısından da herhangi bir tehdit oluşturmaz.

Önemli olan erozyonlar ile taşınan üst toprağın, yenisinin oluşmasıdır. Yani yeni oluşan toprak, taşınan toprağı karşılıyorsa, doğal erozyon görülebilir, bu durum normaldir.

Ayrıca, doğal yani jeolojik erozyonlar, verimli arazilerin oluşması için beklenen bir erozyondur.

Hızlandırılmış Erozyon

Jeolojik erozyon doğal bir durum iken, hızlandırılmış ise yapay bir durumdur.

Özelikle son yıllarda kurak olan veya da yarı kurak olan yerlerde, artış olduğu görünen bir durumdur. Hızlandırılmış erozyon, insanların doğaya karşı olan, yanlış girişimleri sonucu ortaya çıkar.

Toprağın oluşum sürecine göre, saha hızlı ortaya çıkar. Eğer yapay erozyon bir kere başlar ise devamlı olarak sadece üst toprak değil, alt toprakta taşınır. Bu hızlandırılmış erozyondur ve hem çevre hem de insanlar açısından, zararları olur.

Erozyon en çok hangi bölge de olur özelinde hızlandırılmış erozyon, bazı yanlışlar sonucunda ortaya çıkar. Özellikle alanların kullanım kararı, tarım faaliyetleri gibi konular etkilidir. Yapılan yanlışlar erozyon oluşumuna sebep olur.

Özelikle tarım toplumuna geçilmesi ile hızlandırılmış türü görülmeye başlamıştır. Neredeyse milyarlarca yıl süren toprak oluşumu, üst kısımdan alt kısımlara taşınır ve bu sebepten dolayı da profillerde sığlaşma görülür.

Erozyon Nasıl Önlenir?

En çok ormanlarda oluşan tahribat, meralara verilen zararlar, yanlış ve bilgisiz bir şekilde uygulanan arazi uygulamaları, hızlandırılmış erozyona, bunun da sürekli olarak devam etmesine neden olur.

Aşındırıcı etkisi göz önünde bulundurulduğunda, hızlandırılmış erozyon da su ve rüzgâr erozyonu ön plandadır. Yine doğal faktörlere göre, kıyı ve buzul erozyonları da erozyon çeşitleri arasında yer alır.

Erozyon en çok hangi bölge de olur diye sorulur.

Ülkemiz bu konuda ilk sıralarda yer alır. Türkiye’de erozyon önlemleri açısından erozyon ancak ağaçlama ile önlenebilir.