Lucid rüya nedir ve nasıl görülür? (Detaylı Rehber)

Lucid rüya, uyku esnasında bilincin aktif hale gelerek rüya görüldüğünü fark etme durumudur. Farkındalık kazanan kişiler rüyaları üzerinde kontrol sağlayabildikleri takdirde rüyalarında istedikleri değişiklikleri yapabilmektedir.

Lucid rüya hakkında bilinen en eski uygulamalar Hinduizm ve Budizm’e dayanmaktadır. Yoga Nidra (Uyku Yogası) ve Dream Yoga (Rüya Yogası) çalışmalarını yapan Budistler rüyada olduklarını fark etme yeteneğini geliştirmeye odaklanmışlardır..

Uzun yıllar boyunca yalnızca Uzak Doğu – Asya öğretilerinin içerisinde barınan rüya kontrolü, Helenistik Dönem ile birlikte batıya taşınarak insanlık tarihinde geniş bir alana yayılmıştır. İlerleyen süreçte rüyalar için yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda lucid rüya da kendine yer edinmeye başlamıştır.

Celia Green 1968 yılında Lucid Dreams kitabını yayımlayarak yaptığı deneyleri paylaşmış ve ilk ciddi adımı atmıştır. Buna karşın bilim camiası berrak rüya deneyimine uzak kalmaya devam ederek bilim dışı olduğu yönündeki düşüncelerini sürdürmüştür. Çok geçmeden Psikolog Dr. Keith Hearne, Psikofizyolog Stephen LaBerge ve Psikiyatrist – Sinirbilimci John Allan Hobson yeni deneyler yaparak kontrollü rüyaları anlamlandırmış ve onu doğaüstü bir durum olmaktan çıkarmıştır.

Görülen rüyalar konusunda henüz her şey açıklığa kavuşmamış olsa da neden rüya görüldüğü ve nasıl kontrol edileceğine yönelik kabul edilebilir bilgiler bulunmaktadır:

Ön bilgi: uyku ve rüyalar

Neden uyuyoruz:

Uyumanın sebebi bedenin dinlenmesi, onarımlarının yapılması ve gün içinde öğrenilen bilgilerin işlenmesi içindir. Tüm bunlar olurken de bilinç neredeyse tamamen kapalıdır.

Neden rüya görüyoruz:

Uyku esnasında metabolizma ve organların çalışması yavaşlar, aktif olarak çalışan ise yalnızca beyindir. Hatta bazı anlarda beyin uyanık hale kıyasla daha fazla çalışır. Bu çalışma sırasında beyin sapından gelen elektromanyetik sinyallerin ön beyinde bulduğu karşılık sonucu rüyalar görülür.

Neden bazı rüyalar anlamlıdır:

Beynin çalışması sonucu rüya görülmesi kabul edilebilir olsa da bu durum “neden rüyalar belirli bir düzene göre ilerliyor?” sorusunun cevabı değildir:

Antti Revonsuo, Tehdit Simülasyonu Teorisi’ni ortaya atarak bu durumu açıklamaya çalışır. Kısaca der ki:

Rüyalar tehdit edici durumların simülasyonudur. Görülen rüyalar ile tehditten kaçınmanın provası yapılır. Bu sayede beyin hayatta karşılaşma ihtimali olan sorunlara karşı hazırlıklı olmak için eğitmenlik yapar. Sadece ihtimaller için değil, günlük yaşamda karşılaşılan sorunlara yönelik rüyalar göstererek psikolojik altyapıyı da hazırlar. Tekrarlanan rüyaların sebebi de bu tehditlerle nasıl başa çıkılacağını henüz öğrenmemiş olmaktır.

Neden bazı insanlar rüya görmez:

Her insan rüya görür. Rüyalarını hatırlamayan insanlar rüya görmediğini düşünür. O halde düzeltelim: neden bazı insanlar rüyalarını hatırlamaz? Çünkü REM evresinde uyanmamıştır:

Rüya evreleri nelerdir ve ne işe yarar:

Rüyalar 2 evreden oluşur:

1- REM (Rapid Eye Movement – Hızlı Göz Hareketi).

2- Non-REM (REM olmayan evre).

REM evresindeyken uyuyan kişinin gözleri hızla hareket ettiği için “hızlı göz hareketi” ismini almıştır. Non-REM evresindeyken ise gözler hareket etmez.

Uyku 2 evreye sahiptir ama 5 parçadan oluşur. Uykunun ilk 4 kısmı Non-REM, son kısmı ise REM evresidir. REM evresi bittikten sonra film başa sarılır: 4 Non-REM ve 1 REM evresi. Uyunana kadar bu döngü devam eder.

Normal bir uykuda döngüler 90-120 dakika arası sürer ve ortalama 5-6 defa tekrarlanır. Toplam uykunun da %20-25’i REM evresinden oluşur. REM evresinin süresi 5-30 dakika arasıdır. İlk döngüde REM evresi 5 dakika sürerken her döngüde süresini artırarak 30 dakikaya kadar ulaşır Dolayısıyla en uzun süren REM uyanmadan önceki döngüde gerçekleşir.

REM evresinin öğrenme ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Bunun sebebi çocukların yetişkinlere kıyasla 2 kat daha fazla REM evresinde bulunmalarıdır. Çocuklar daha fazla yeni bilgi edindikleri için REM evresinde de daha uzun süre kalıp bilgiyi işlemektedirler.

Rüyalar çoğunlukla REM evresinde görülür ve hatırlanan rüyalar da REM evresine aittir. REM evresinde uyanmayan insanlar bu sebeple rüyalarını hatırlamaz. Aslında bu iyi bir şeydir çünkü beyin REM evresinde çok aktif çalıştığı için tam bu esnada uyanmak beyin yeteri kadar dinlenememiş olduğundan dolayı kişiyi yorgun hissettirecektir.

Rüyaları hatırlamak için ne yapmak gerekir:

REM evresinde uyanmak. Her gün uyanılan saatten 5-10-15-30-60 dakika öncesine alarm kurularak deneme yanılma yoluyla REM evresi tutturulmaya çalışılabilir. Düzenli bir uyku ve uyanma saatine sahip olan insanların bu evreyi saptaması mümkündür. Beynin bastırmaya, unutmaya çalıştığı bir rüya görülmediyse bu evrede uyananlar gördükleri rüyaları hatırlayacaktır.

Rüyalar neden bir süre sonra unutulur:

Görülen rüyalar hatırlansa da yavaş yavaş unutulmaya başlanır. Görülen hiçbir rüya unutulmamış olsaydı anılar ve rüyalar birbirine karışırdı. Bir noktadan sonra hatırlanan şeyin gerçek mi yoksa rüya mı olduğu ayırt edilemeyeceği için gerçeklik algısında bozulmalar başlar ve dünya büyük bir akıl hastanesine dönüşürdü.

Rüyalar ne kadar sürer:

8 saatlik uykunun %25’i REM evresi olursa toplamda 2 saat rüya görülmüş olur. Kişiye ve uyku saatine göre rüya görme süreleri değişmektedir. Ama kesin olan şey rüyaların birkaç saniye sürmediğidir.

Uyku felci (karabasan) neden olur:

REM evresindeyken bilincin bedenden daha önce uyanması sonucu yaşanan bir durumdur. Lucid rüya da REM evresindeyken bilinci uyandırarak yapılır ama uyku felci biraz daha farklıdır.

Non-REM’den REM evresine geçişin veya REM evresinin bitişinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmemesi ile oluşur. REM evresindeyken kaslar baskılandığı için insan vücudu bir nevi felç geçirir. Çünkü bu evrede rüya görülüyor. Eğer kaslar baskılanmazsa insan bedeni rüyada yaptığı her şeyi tekrarlayacaktır. Tehlikeli şeylerin yaşanmaması için beyin önlem olarak bedeni devre dışı bırakır.

Uyku felci sırasında cin, şeytan veya canavar gibi korkunç şeylerin görülmesinin sebebi de budur. Felçli bir haldeyken rüya görmeye devam ediyor olmak, kişiyi zarar görebileceği düşüncesine iter ve çoğunlukla bilinçaltında yatan korku figürlerini görmeye başlar. Gün içinde yaşanan stresi de unutmamak gerek.

Uyku felci nasıl önlenir:

Uyku felci engellenemez. Yaşanan şey bir zorunluluktur. Ancak rüyalar konusunda farkındalık kazanmak, rüyaları kontrol etmeyi öğrenmek o an yaşananlar karşısında daha soğukkanlı olmayı sağlayacaktır. Bu sayede birkaç saniye veya dakika süren kısa bir an gibi geçip gidecektir, ki gerçekten de o kadar kısa sürmektedir.

Not: Çok sık bir şekilde uyku felci yaşayan kişiler mutlaka doktor kontrolüne gitmelidir.

Uyku felci REM evresine geçiş sırasında zihin ve bedenin uyuşmazlığı sonucu oluştuğu için kaliteli bir uyku ile hiç yaşanmadan önlenmesi mümkündür:

Kaliteli bir uyku için yapılması gerekenler:

Kaliteli bir uyku dinlendir, rüya kontrolünü etkili şekilde yapmayı sağlar ve uyku felci geçirilmesini büyük oranda engeller:

Kola, kahve, çay vb. içecekler sabah veya en geç öğlen tüketilmeli. Etkileri uzun sürdüğünden dolayı uyku saatine ne kadar yakın bir zamanda tüketilirse uykunun kalitesi de aynı oranda azalır.

Düzenli spor yapmalı ve sağlıklı beslenilmelidir. Sağlıklı olmak bedenin iyi bir şekilde çalışması anlamına gelir. Bu da uyku esnasındaki yapının doğru bir şekilde işlemesini sağlar.

Akşam yemeğinde hafif ve sindirimi kolay gıdalar tüketilmeli ve uykudan en az 2-3 saat önce yemek yemek bırakılmalıdır.

Uyunacak oda havalandırılmalı, oksijeni azaltacak bitkiler bulundurulmamalıdır. Oda sıcak ya da üşütecek kadar soğuk olmamalıdır ama serin olması daha uygundur.

Gürültüsüz ve karanlık bir ortamda uyunmalıdır. Gece lambası da kapalı olmalıdır.

Yatak taş gibi sert veya çok yumuşak olmamalıdır.

Uyku geldiği zaman ertelemede uyunmalıdır. Makul olan akşam en geç 11’de uyumaktır. Gece çalışıp gündüz uyuyanlar endişelenmemelidir. Binlerce yıllık düzen kısa ömürde tamamen değişmeyecek olsa da eğer gündüz uyumak düzenli bir hale geldiyse beyin gerekli düzenlemeleri mümkün olan en iyi şekliyle yapmıştır. Büyüme hormonu gece salgılandığı için çocuk ve gençlerin gece uykusunu aksatmaması gerekir.

Ne kadar süre uyumak gerekir:

Araştırmalara göre en iyi uyku saati 7-9 saat arasıdır. Ortalama olarak 8 saat iyi bir süredir.

Fazla uyumak zararlı değildir. Beden o kadar süre uyuduğuna göre buna ihtiyaç duymuş demektir. İhtiyacı olmasaydı dışarıdan müdahale olmadığı takdirde o kadar saat uyuması mümkün değildir.

7 saatten daha az uyumak ise zararlıdır. Az uyku odaklanma ve karar verme yetisinin bozulması gibi bir çok soruna sebebiyet vermektedir.

Beden fazla uykuya ihtiyaç duyduysa aynı şekilde daha azına ihtiyaç duyduğu için erken uyanmış olamaz mı? Yapılan deneyler “az uyku bana yetiyor” diyen deneklerin çoğunda bunun doğru olmadığını ortaya çıkarmıştır. Kendi kendine uyanan kişiler hariç tutulmuştur.

Gece az uyuyan kişiler gündüz 12:00-14:00 arasında 45 dakika – 1 saat uyuyabilirlerse ihtiyaç duydukları sürenin bir kısmını bu şekilde karşılayabilirler.

En iyi uyku düzen: uyku geldiğinde uyumak ve uyku bittiğinde uyanmaktır. Bedenin işaretlerini takip etmek en doğru sonuca ulaştıracaktır. Günlük yaşam buna izin vermiyorsa yukarıda anlatılanlara göre bir düzen oluşturulabilir.

Lucid rüya nedir?

Lucid dream, berrak anlamına gelen “lucid” ve rüya anlamına gelen “dream” sözcüklerinden oluşturulmuştur. Türkçe çevirisi “berrak rüya” veya “bilinçli rüya” şeklindedir. Türkçeye kavram olarak “lüsid rüya” olarak kazandırılmaya çalışılsa da insanlar arasında yıllarca “lucid rüya” olarak kullanıldığından dolayı bu alışkanlık devam etmektedir.

Lucid rüya, REM evresindeyken bilincin aktif hale gelerek rüya görüldüğünü fark etmektir. Bunun sonucunda beynin engellemesine karşı koyulabilirse rüyalar üzerinde hakimiyet sağlanır ve istenildiği şekilde kontrol edilebilir.

Beynin lucid rüyayı engellemesi

Lucid rüya anormal bir durumdur. Olması gereken şey uyurken bilincin kapalı olması ve rüya görüldüğünü anlamamaktır. Bunun dışına çıkılarak rüya görüldüğü fark edilirse beyin koruma refleksiyle bilinci tekrar kapatır ve kişi farkındalığını kaybederek uykusuna devam eder. Eğer bunu başaramazsa kişiyi uyandırarak tehlikeli gördüğü bu durumu tamamen ortadan kaldıracaktır.

Rüya kontrolünde karşılaşılan en büyük sorun beynin engellemesidir. Rüyalar kontrol edilmeye başlansa bile bu çok uzun sürmez ve bahsedilen durum gerçekleşir. Yalnızca farkındalık kazanmak da değil, heyecan ve korku gibi yoğun yaşanan durumlar sırasında da irade kaybı yaşanarak lucid rüya sonlandırılabilir.

Rüya süresini uzatmak için tavsiyeler verilecek olsa da lucid rüya gerçekleştirmek için yapılması gereken ilk şey beynin engellemesini minimuma indirgemektir. Lucid rüyanın zararlı bir şey olmadığı ve normal bir deneyimin yaşandığı içtenlikle kabul edilmelidir. Düşünce karşısında sadece başka bir düşünce galip gelebilir. Rüya kontrolü yapmak isteyen kişiler şüphelerini ortadan kaldırmalıdır.

Lucid rüyada neler yapılabilir?

Rüyalar, hayal kurmanın daha gerçekçi bir versiyonudur ve hayallerde olduğu gibi hiçbir engel olmadan istenen her şey gerçekleştirilebilir. Kelimenin tam anlamıyla hiçbir sınır yoktur, istendiği takdirde her şey yapılabilir.

Lucid rüyada yapılabilecekler kişilerin hayal gücüne bağlı olarak değişebilir. Genel anlamda lucid rüya ile yapılabilecekler ise:

Doğaüstü güçlere sahip olmak: Uçmak, klon yaratmak, duvarların içinden geçmek, gözlerden lazer çıkartmak, Flash gibi süper hızlı olup dünyayı dolaşmak veya yere vurup dünyayı ikiye ayırmak gibi şeyler yapılabilir.

Evreni tamamen değiştirmek: Bu dünyada yaşamak yerine film, dizi veya anime evrenine geçiş yapılarak rüya oradaki atmosfer içerisinde yaşanabilir. Rüya 2 boyutlu hale getirilerek çöp adam da olunabilir, Marvel evrenin de Thor da olunabilir veya Naruto animesine geçilerek Sunju Hashirama olunarak Uchiha Madara ile savaşılabilir.

Bilinmeyen dilleri konuşmak: Yabancı dil bilinmese bile rüyada istenilen dil konuşulabilir. Konuşulan dil örneğin gerçek bir İspanyolca olmayabilir ama rüya gören kişi bunu gerçekmiş gibi algılayacaktır.

Tüm duyuları kullanmak: Rüyadayken görme, duyma, dokunma, tat ve koku alma duyuları kullanılabilir. Daha önce deneyimlenen bir durum ise doğru şekilde hissedilir, değilse tahmini bir algılama gerçekleşir. Örneğin uyanıkken patates kızartması yendiyse, rüyada yenilen patates kızartması da gerçek bir tat verecektir. Aynı şey diğer 4 duyu için de geçerlidir. Yalnızca güzel olanlar değil, acı çekmek gibi kötü hislerde yaşanabilir. Üstelik uyanık olunmadığından dolayı bilinç duyulara tamamen odaklanır ve yaşanan her şey gerçek hayattakine kıyasla daha canlı bir şekilde deneyimlenir.

Öğrenmek: Rüyadayken bilinç daha berrak olduğu için öğrenme işlevi uyanık hale göre daha kolay gerçekleşir. Bu uyanıldığında Einstein olunacağı anlamına gelmez, öğrenilenler içgüdü şeklinde kişide bir yatkınlık oluşturur.

Uzaya çıkmak: Uzaya çıkıp yıldızlararası seyahat edilebilir. 46 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir gezegene gidilerek orada yeni bir yaşam formu keşfedilebilir, dünyaya kıyasla daha gelişmiş bir medeniyette misafir olunabilir ya da o gezegen işgal edilebilir.

Rüyada yıllarca kalmak: Rüyalar zihinde gerçekleştiğinden dolayı zaman algısı da farklıdır. Rüyada yüzyıllarca kalınabilir, uyku bitip uyanıldığında ise yalnızca birkaç saat geçmiş olur.

Lucid rüya gören insanların özellikleri

İsteyen herkes lucid rüya görebildiğinden dolayı lucid rüya gören insanların özellikleri için ortak bir küme oluşturmak mümkün değildir.

Hiçbir çalışma yapmadan lucid rüya görebilen insanların sahip olduğu özellik ise Yunus Yeşil tarafından şu şekilde açıklanmaktadır:

Adaptasyon. Rüyalar bizleri fiziksel ve psikolojik olarak gerçek hayata hazırlayan bir simülasyon olduğuna göre, geçmişte bu özelliğe bizden daha çok ihtiyaç duyan bazı insanlar bulunmuş ve bunu geliştirerek torunlarına aktarmıştır. Belki de bu hepimizin duyduğu büyük bir ihtiyaçtır ama bu yeteneği ortaya çıkaracak olayı henüz yaşamamışızdır.

Lucid rüya zararlı mı, tehlikeli mi?

Lucid rüya yapmak zararlı değildir. Ölçü olmadığı takdirde bazı tehlikelere yol açabilir:

Uykunun amaçlarından birisi dinlenmektir. Lucid rüya görülürken bilinç aktif olduğu için düşünme eylemi devam eder. Bu sebeple çok sık bir şekilde lucid rüya yapmak beynin dinlenmesini engelleyerek yorgunluğa sebebiyet verir.

Görülen rüyaları unutmak gerekir aksi halde rüya ile gerçek birbirine karışmaya başlar. Çok fazla lucid rüya yapmak görülen rüyaları hatırlamayı kolaylaştırdığı gibi unutmayı da zorlaştırır. Bir süre sonra gerçek dünyada yaşananlar ile rüyada yaşananlar arasında ayrım yapmak zorlaşır. Bunun sonuncunda da gerçeklik algısında bozulmalar başlar.

Rüyada istenilen her şey yapıldığı için gerçek dünyadan kopuşlar başlar. Kişi sürekli uyumak ve hayal ettiği evrende yaşamak ister. Her bağımlılık gibi rüya bağımlılığı da hayatı olumsuz yönde etkiler.

Lucid rüya nasıl görülür?

Rüyalar nasıl kontrol edilir?

Rüyada olduğunu fark etmek başlangıçtır. Yapılacak ilk şey heyecanlanmadan rüyanın akışına kapılmaktır. O an gösterilen rüya her ne ise müdahale edilmeden ayak uydurulmalıdır. İlk denemede beynin bunu fark edip lucid rüyayı sonlandırmaması için kayıtsız kalmak gerekir.

Bir süre sonra rüyaya ufak müdahalelerde bulunulmaya başlanabilir. Bunlar rüya evrenini değiştirecek türden olmamalıdır. Farklı bir yere gidilebilir, görülen nesnelerde değişiklik yapılabilir.

Kontrol sağlamak rüyaların zihinde gerçekleştiğini ve kişinin kendi zihnini istediği şekilde yönlendirebilecek güce sahip olduğunu kabul etmesiyle başlar. Bu ruhsal bir inanç değil, gerçeği kabullenmektir. Kendine inanmak kontrolün anahtarıdır.

Rüyada evreni değiştirmek, uçmak ve diğer tüm alternatifler “isteyerek” gerçekleşir. Evin karşısında bulunan dağ görüntüyü bozuyorsa, dağın yok olmasını istemek yeterlidir.

Lucid rüya süresini uzatmak

Yeni başlayan kişilerin lucid rüya deneyimi kısa sürebilir. Deneyim kazandıkça süre uzayacaktır. Beklemek yerine rüyaya müdahale ederek süreyi uzatmak da mümkündür.

Süreyi uzatmanın altyapısı, rüyadaki bütün değişimler gibi zamanın da kontrol dahilinde olduğunu kabul etmektir. Rüya zihinde gerçekleşir ve istenildiği takdirde zaman algısı değiştirilerek izafiyet teorisine tanık olunabilir.

Ya da rüya içinde rüya ile zaman algısı manipüle edilebilir. Rüyadayken farklı bir yerde uyunur ve farklı bir rüyaya geçiş yapılır. Geçiş yapılan rüyada da farklı bir yere gidilerek yeniden uyunur ve daha farklı bir rüyaya geçiş yapılır. Bir sonraki rüyanın 2 kat daha uzun süreceği düşünülerek birkaç defa yapılan rüya içinde rüya, genel rüyanın süresinin uzadığı yönünde bir algı oluşturacaktır.

Sıkça sorulan sorular

Lucid rüya görmekle ilgili merak edilen ve çokça sorulan sorular yanıtlandırılmıştır. Burada yer almayan farklı bir sorusu olanlar yorum yaparak cevabını öğrenebilir: